Zwichnięcie okołoksiężycowate nadgarstka (ang. perilunate dislocation) to poważny uraz stawu nadgarstkowego, w którym kość księżycowata pozostaje na swoim miejscu, podczas gdy pozostałe kości nadgarstka przemieszczają się wokół niej. Jest to rzadka kontuzja, stanowiąca mniej niż 10% wszystkich urazów nadgarstka, najczęściej spowodowana jest upadkiem na wyprostowaną rękę. Uraz ten, jeśli będzie nieleczony lub leczony nieprawidłowo, może prowadzić do trwałej dysfunkcji stawu i w konsekwencji całej ręki.
Etiologia/przyczyny zwichnięcia okołoksiężycowate nadgarstka
Najczęstszą przyczyną zwichnięcia okołoksiężycowatego jest mechanizm urazowy o następującym, możliwym przebiegu:
- upadek na wyprostowaną i odchyloną łokciowo rękę,
- uderzenie w nadgarstek podczas intensywnych aktywności fizycznych,
- nagłe przeciążenie stawu nadgarstkowego.
Grupą szczególnego ryzyka są osoby aktywne fizycznie, w tym sportowcy oraz osoby wykonujące pracę fizyczną obciążającą nadgarstek.
Objawy zwichnięcia okołoksiężycowate nadgarstka
Do głównych objawów zwichnięcia okołoksiężycowatego nadgarstka należą:
- silny ból w okolicy nadgarstka, nasilający się przy wykonywaniu wszelkich ruchów;
- obrzęk i widoczne zniekształcenie nadgarstka;
- ograniczenie ruchomości nadgarstka;
- drętwienie lub mrowienie w dłoni, co wskazuje na ucisk nerwu pośrodkowego (dotyczy ok. 25% przypadków).
Diagnostyka zwichnięcia okołoksiężycowate nadgarstka
Diagnostyka obejmuje szczegółowy i wnikliwy wywiad kliniczny oraz badanie fizykalne. Pozwala to ocenić zakres ruchów, mechanizm urazu, stopień bolesności i pozostałe dolegliwości neurologiczne będące objawami ucisku na nerw pośrodkowy. Niezbędne są także badania obrazowe:
- Zdjęcia rentgenowskie (RTG) – podstawowe badanie ukazujące przemieszczenie kości nadgarstka; w projekcji PA widoczne jest przerwanie łuku Giluli; w projekcji bocznej widoczny „objaw rozlanego kubka herbaty” wskazujący na przechylenie i wypadnięcie do kanału nadgarstka kości księżycowatej;
- rezonans magnetyczny (MRI) – stosowany w celu oceny uszkodzeń więzadeł i tkanek miękkich.
Istota i cel leczenia zwichnięcia okołoksiężycowate nadgarstka
Celem leczenia jest przywrócenie prawidłowej anatomii stawu nadgarstkowego, zapobieganie martwicy kości księżycowatej oraz ochrona funkcji nerwu pośrodkowego. Skuteczna interwencja zmniejsza ryzyko trwałych powikłań, takich jak zmiany zwyrodnieniowe i przewlekła niestabilność nadgarstka.
Leczenie zachowawcze
W przypadkach świeżych urazów stosuje się zamkniętą repozycję, czyli nastawienie kości pod przewodowy lub ogólnym. Znieczulenie miejscowe jest przeciwskazane w tym postępowaniu ponieważ nie powoduje zwiotczenia mięśni kończyny i utrudnia nastawienie. Istotne jest aby nastawienie po zwichnięciu było wykonane jak najszybciej ze względu na ryzyko martwicy kości księżycowatej.
Po zamkniętej repozycji zazwyczaj konieczne jest dalsze leczenie operacyjne polegające na rekonstrukcji uszkodzonych więzadeł.
Leczenie operacyjne
Obejmuje ono kilka procedur:
- otwarte nastawienie i stabilizację za pomocą drutów Kirschnera,
- naprawę więzadeł w celu przywrócenia stabilności stawu,
- odbarczenie nerwu pośrodkowego w przypadku ucisku w kanale nadgarstka.
W przewlekłych przypadkach (powyżej 6 miesięcy od urazu) z towarzyszącymi zmianami degeneracyjnymi, możliwe jest zastosowanie resekcji bliższego szeregu kości nadgarstka lub artrodezy – czyli usztywnienia stawu.
Fizjoterapia
Po zakończeniu leczenia zachowawczego lub operacyjnego niezbędna jest rehabilitacja, która obejmuje:
- ćwiczenia przywracające ruchomość i siłę mięśniową,
- zabiegi fizykoterapeutyczne, takie jak laseroterapia, krioterapia czy kinezyterapia, wspierające regenerację tkanek i redukcję bólu.
Rokowania i powrót do sprawności
Pełny powrót do sprawności nadgarstka po zwichnięciu okołoksiężycowatym jest trudny do osiągnięcia. Wczesna diagnoza i wczesne rozpoczęcie leczenia dają jednak szansę na odzyskanie dobrego zakresu ruchu oraz siły chwytu w ciągu kilku miesięcy od rozpoczęcia właściwej terapii. Opóźnienie w leczeniu może prowadzić do trwałych ograniczeń funkcjonalnych.
Możliwe komplikacje i powikłania
Do najczęstszych powikłań należą:
- martwica aseptyczna kości księżycowatej,
- uszkodzenie nerwu pośrodkowego, mogące prowadzić do przemijających lub trwałych zaburzeń i deficytów neurologicznych,
- przewlekła niestabilność nadgarstka i postępujące zmiany zwyrodnieniowe stawu,
Podsumowanie
Zwichnięcie okołoksiężycowate nadgarstka to poważny uraz, który wymaga pilnej, precyzyjnej diagnozy i szybkiego, kompleksowego leczenia. Wczesna interwencja chirurgiczna i rehabilitacja dają duże szanse zminimalizowania ryzyka powikłań oraz poważną szansę przywrócenia funkcji nadgarstka. W przypadku podejrzenia tego urazu należy niezwłocznie zgłosić się do specjalisty.
