Project Description
Co oznacza rozpoznanie „staw rzekomy kości łódeczkowatej”?
Kość łódeczkowata jest jedną z ośmiu kości tworzących nadgarstek. Kości ułożone są w dwóch szeregach. W trakcie normalnego ruchu nadgarstka kości te poruszają się wspólnie zapewniając elastyczność i szeroką możliwość pozycji, które może przyjmować.
Kość łódeczkowata obejmuje obydwa szeregi i jest istotnym łącznikiem zapewniającym skoordynowany i stabilny ruch w nadgarstku. Jest ona podatna na urazy zwłaszcza przy znacznym przeproście nadgarstka np. upadek na przeprostowaną rękę.
Ponieważ naczynia unaczyniające kość łódeczkowatą wchodzą do niej głównie od strony bieguna dalszego, w przypadku złamania część bliższa kości łódeczkowatej jest narażona na niedokrwienie i może prowadzić do jałowej martwicy bieguna bliższego kości łódeczkowatej.
„Stawem rzekomym (lub brakiem zrostu)” określa się złamanie, które nie wykazuje cech gojenia pomimo upłynięcia czasu, w którym powinno się zrosnąć. „Zrostem opóźnionym” określa się gojenie złamania wolniejsze niż zwykle.
Jakie są konsekwencje „stawu rzekomego” (braku zrostu) kości łódeczkowatej?
Staw rzekomy kości łódeczkowatej zmienia funkcjonowanie nadgarstka. Złamana kość łódeczkowata będąca łącznikiem pomiędzy szeregami nadgarstka nie spełnia swojej roli. Dwa niezrośnięte pomiędzy sobą fragmenty poruszają się niezależnie. Powierzchnie stawowe ustawiają się niewłaściwie względem siebie co jest spowodowane nieprawidłową rotacją kości łódeczkowatej. Konsekwencją tego jest stopniowy rozwój zmian zwyrodnieniowych określanych jako SNAC (ang. Scaphoid Non-union Advanced Collapse).
Rozpoznanie stawu rzekomego kości łódeczkowatej
Staw rzekomy kości łódeczkowatej można rozpoznać po niepowodzeniu leczenia zachowawczego (unieruchomienie w opatrunku gipsowym) złamania kości łódeczkowatej.
Często dotyczy chorych, u których nie rozpoznano złamania kości łódeczkowatej po urazie nadgarstka (stwierdzono skręcenie lub stłuczenie nadgarstka) i u których dolegliwości bólowe nie ustąpiły po kilku tygodniach od urazu. Do typowych objawów należą ból i obrzęk nadgarstka od strony kciuka. Towarzyszy temu ograniczenie zakresu ruchu zwłaszcza wyprostu ( np. trudności przy wykonywaniu „pompek”) czy osłabienie siły. Rozpoznanie potwierdza się na podstawie zdjęć RTG, tomografii komputerowej (TK) czy tomografii rezonansu magnetycznego (MRI).
Jak można leczyć staw rzekomy kości łódeczkowatej?
Sposób leczenia zależy od kilku czynników np. wieku chorego, czasu, który upłynął od złamania, objawów klinicznych. Niestety część złamań kości łódeczkowatej nie goi się pomimo prawidłowego leczenia. Celem leczenia jest uzyskanie funkcjonalnego bezbólowego zakresu ruchu w nadgarstku i uniknięcie rozwoju choroby zwyrodnieniowej (artrozy) nadgarstka. W przypadkach bez cech artrozy dąży się do odtworzenia kształtu kości łódeczkowatej i doprowadzenia do jej zrostu. W przypadku ubytku kości w celu odtworzenia jej kształtu stosuje się przeszczep kości gąbczastej (np. z talerza kości biodrowej, z kości promieniowej).
W przypadku stwierdzenia jałowej martwicy można stosować przeszczepy unaczynione (fragment kości razem z doprowadzającym krew naczyniem) z kości promieniowej.
W przypadku rozwiniętych zmian zwyrodnieniowych (SNAC) i braku zrostu kości łódeczkowatej stosuje się leczenie mające na celu zniesienie dolegliwości bólowych i uzyskanie funkcjonalnego ruchu w nadgarstku. W takich przypadkach zastosowanie mają zabiegi m.in. styloidektomii (częściowe usunięcie wyrostka rylcowatego kości promieniowej), usunięcie kości łódeczkowatej z częściową artrodezą nadgarstka (zespolenie ze sobą pozostałych kości nadgarstka) lub usunięcie bliższego szeregu kości nadgarstka (łódeczkowatej, księżycowatej i trójgraniastej). W przypadkach bardzo zaawansowanych wykonuje się całkowite usztywnienie nadgarstka.
