Niestabilność łódeczkowato-księżycowata

Autoryzacja merytoryczna: dr Maciej Klich

Publikacja: 25 lutego 2017

Niestabilność łódeczkowato-księżycowata to przewlekłe schorzenie nadgarstka, wynikające z uszkodzenia więzadła łódeczkowato-księżycowatego. Prowadzi do zaburzeń biomechaniki nadgarstka, powodując ból, ograniczenie ruchomości oraz stopniową degenerację stawu. Bez odpowiedniego leczenia może dojść do postępujących zmian zwyrodnieniowych, znanych jako SLAC (Scapholunate Advanced Collapse).

Etiologia i przyczyny niestabilności łódeczkowato-księżycowatej

Główną przyczyną niestabilności łódeczkowato-księżycowatej są urazy, takie jak upadek na wyprostowaną rękę, prowadzące do uszkodzenia więzadła łódeczkowato-księżycowatego. Powtarzające się mikrourazy, zwłaszcza u osób wykonujących intensywną pracę fizyczną lub uprawiających sporty obciążające nadgarstek, mogą również przyczyniać się do rozwoju tego schorzenia. Dodatkowo, wrodzone różnice anatomiczne oraz osłabienie tkanki łącznej zwiększają ryzyko wystąpienia i rozwoju niestabilności.

Objawy niestabilności łódeczkowato-księżycowatej

Typowe objawy obejmują:

  • ból w okolicy tabakierki anatomicznej, nasilający się przy ruchach nadgarstka;
  • obrzęk i tkliwość w rejonie stawu łódeczkowato-księżycowatego;
  • ograniczenie ruchomości nadgarstka, zwłaszcza w zakresie zgięcia i wyprostu;
  • trudności w chwytaniu przedmiotów oraz wykonywaniu precyzyjnych czynności.

W początkowych stadiach ból może być niewielki, co często opóźnia diagnozę i leczenie – pacjenci bagatelizują problem odwlekając wizytę u specjalisty, co jest wyjątkowo negatywnym zjawiskiem w przypadku tego schorzenia.

Diagnostyka niestabilności łódeczkowato-księżycowatej

Rozpoznanie opiera się na dokładnym wywiadzie, badaniu fizykalnym oraz badaniach obrazowych:

  • RTG w kilku projekcjach – umożliwia ocenę ustawienia kości nadgarstka, ewentualnych przemieszczeń lub niestabilności dynamicznej,
  • tomografia komputerowa (TK) – dostarcza szczegółowych informacji o stanie struktur kostnych,
  • rezonans magnetyczny (MRI) – pozwala ocenić stan więzadeł oraz ewentualne uszkodzenia tkanek miękkich.

W niektórych przypadkach pomocna jest artroskopia diagnostyczna, umożliwiająca bezpośrednią ocenę wnętrza stawu.

Istota leczenia niestabilności łódeczkowato-księżycowatej

Celem leczenia jest przywrócenie stabilności nadgarstka, eliminacja bólu oraz zapobieganie postępującym zmianom zwyrodnieniowym w obrębie stawu. Wybór metody terapeutycznej zależy od stopnia uszkodzenia oraz czasu, jaki upłynął od urazu.

Leczenie zachowawcze niestabilności łódeczkowato-księżycowatej

Leczenie zachowawcze ma ograniczone zastosowanie w niestabilności łódeczkowato-księżycowatej (SL) – głównie przy niewielkich uszkodzeniach więzadła bez cech zwiększenia odstępu SL. Obejmuje trzy zasadnicze działania terapeutyczne:

  • unieruchomienie nadgarstka w ortezie lub opatrunku gipsowym przez kilka tygodni,
  • farmakoterapię w postaci leków przeciwbólowych,
  • fizjoterapię po zakończeniu unieruchomienia, w celu przywrócenia pełnej funkcji stawu.

Leczenie operacyjne niestabilności łódeczkowato-księżycowatej

Jest wskazane w przypadku przewlekłej niestabilności lub braku poprawy po leczeniu zachowawczym. Procedury chirurgiczne obejmują:

  • naprawę lub rekonstrukcję więzadła łódeczkowato-księżycowatego w celu przywrócenia ciągłości uszkodzonego więzadła – metodę dobiera się do stopnia uszkodzenia więzadeł (od I do V), można je wykonywać metodą artroskopową czyli małoinwazyjną lub „na otwarto” w przypadku znacznych uszkodzeń więzadeł;
  • stabilizację kości nadgarstka za pomocą drutów.

Po operacji konieczne jest stosowanie unieruchomienia, które trwa ok. 6 tygodni. Po zakończeniu fazy gojenia wskazana jest rehabilitacja w celu odzyskania zakresu ruchu, siły i pełnej funkcji nadgarstka.

Fizjoterapia

Po operacji konieczna jest rehabilitacja w celu odzyskania pełnej funkcji nadgarstka. Integralna część tego procesu leczenia polega na fizjoterapii mającej na celu:

  • przywrócenie pełnego zakresu ruchomości nadgarstka,
  • wzmocnienie mięśni stabilizujących staw,
  • poprawę propriocepcji i koordynacji ruchowej.

Rokowania i powrót do sprawności

Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie zwiększają szanse na pełny powrót do sprawności. Jednak w zaawansowanych przypadkach niestabilności łódeczkowato-księżycowatej może dojść do rozwoju zmian zwyrodnieniowych, co pogarsza rokowania i może wymagać bardziej inwazyjnych interwencji chirurgicznych.

Możliwe komplikacje i powikłania

Nieleczona, wadliwie rozpoznana i nieprawidłowo leczona niestabilność łódeczkowato-księżycowata może prowadzić do szeregu poważnych komplikacji. Najcześciej są to:

  • przewlekła niestabilności nadgarstka nasilająca dolegliwości i dysfunkcję kończyny;
  • zwyrodnienia w pierwszym etapie stawu promieniowo-łódeczkowatego, a w następnym również śródnadgarstkowego (SLAC), które jest zaawansowanym stadium niestabilności i wymaga często złożonych procedur chirurgicznych z leczeniem paliatywnym włącznie.

Podsumowanie

Niestabilność łódeczkowato-księżycowata to poważne schorzenie o przewlekłym charakterze, które wymaga kompleksowego podejścia diagnostycznego i terapeutycznego. Wczesne rozpoznanie oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia – zachowawczego lub operacyjnego – pozwalają na przywrócenie funkcji nadgarstka i minimalizację ryzyka powikłań. Kluczowe znaczenie ma także rehabilitacja, która umożliwia pacjentom powrót do pełnej sprawności i poprawę jakości życia.

Regularna obserwacja pacjentów po leczeniu oraz ścisłe przestrzeganie zaleceń rehabilitacyjnych to istotne elementy w zapobieganiu długoterminowym powikłaniom i zapewnieniu jak najlepszego wyniku terapeutycznego.

PRZYPADKI PILNE
Jeśli doznałeś urazu ręki, nadgarstka lub łokcia w ciągu ostatnich 7 dni
Po. – Pt .w godzinach 8:00 – 18:00


Poznaj inne specjalizacje

Złamanie Collesa

Zmiany zwyrodnieniowe nadgarstka

Złamanie kości łódeczkowatej

Uszkodzenie kompleksu chrząstki trójkątnej TFCC

Zwichnięcie okołoksiężycowate nadgarstka

Choroba Preisera – jałowa martwica kości łódeczkowatej

Choroba Kienbocka – jałowa martwica kości księżycowatej

Wadliwy zrost złamania nadgarstka (kości promieniowej)

Złamanie kości nadgarstka

Choroba de Quervaina

Gangliony ręki

Staw rzekomy kości łódeczkowatej

Złamanie haczyka kości haczykowatej

Zespół kanału nerwu łokciowego

Uszkodzenia i rany ścięgien zginaczy palców

Zespół cieśni nadgarstka

Uszkodzenia i rany nerwów

Kciuk narciarza

Palec „młoteczkowaty”

Zespół kanału Guyona

PRZYPADKI PILNE

Jeśli doznałeś urazu ręki, nadgarstka lub łokcia w ciągu ostatnich 7 dni