Choroba de Quervaina

Choroba de Quervaina (De Quervain’s tenosynovitis) to schorzenie zapalne pochewek ścięgnistych w obrębie nadgarstka, które prowadzi do bólu i ograniczonej ruchomości kciuka. Dotyka głównie ścięgien odwodziciela długiego kciuka (APL) oraz prostownika krótkiego kciuka (EPB), powodując ich pogrubienie i zmniejszenie przestrzeni, w której mogą się swobodnie poruszać. Jest to jedna z najczęstszych entezopatii nadgarstka, częściej występująca u kobiet w wieku 30-50 lat.  

Etiologia/przyczyny choroby de Quervaina

Choroba de Quervaina wynika głównie z przeciążenia ścięgien, co prowadzi do ich przewlekłego stanu zapalnego. Przyczyną jest najczęściej długotrwałe wykonywanie powtarzalnych ruchów kciuka i nadgarstka, które występują np. podczas:

• pracy przy komputerze,
• wykonywania czynności manualnych (np. szycie, rzeźbienie, gra na instrumentach),
• podnoszenia i trzymania niemowlęcia w specyficznej pozycji (częste u młodych matek),
• uprawiania sportów wymagających mocnego chwytu (np. tenis, golf).

Dodatkowo, niektóre choroby i zmiany ogólnoustrojowe mogą predysponować do wystąpienia tego schorzenia. Są to najczęściej:

• reumatoidalne zapalenie stawów (RZS),
• cukrzyca,
• zmiany hormonalne związane z ciążą i menopauzą.

Objawy choroby de Quervaina

Objawy choroby mogą nasilać się stopniowo wraz z rozwojem choroby. Ból, który jest jednym z podstawowych objawów, początkowo pojawia się jedynie przy okazji wykonywania określonych ruchów, w stadium zaawansowanym choroby występuje stale, nawet w spoczynku. Główne objawy choroby de Quervaina obejmują:

• ból po stronie promieniowej nadgarstka, nasilający się podczas ruchów kciuka i chwytania przedmiotów,
• obrzęk w okolicy podstawy kciuka,
• osłabienie siły chwytu i trudności w wykonywaniu codziennych czynności,
• przeskakiwanie lub trzeszczenie podczas ruchu kciuka,
• ból nasilający się przy teście Finkelsteina, polegającym na zamknięciu kciuka w pięści i odchyleniu nadgarstka w stronę łokcia.

Diagnostyka choroby de Quervaina

Rozpoznanie choroby opiera się głównie na:

• wywiadzie medycznym, w którym pacjent opisuje charakter bólu i jego nasilenie,
• badaniu fizykalnym, w tym wspomnianym teście Finkelsteina,
• badaniu ultrasonograficznym (USG) pozwalającym na ocenę pogrubienia pochewek ścięgnistych i obecności płynu wokół ścięgien.

W rzadkich przypadkach może być konieczne wykonanie rezonansu magnetycznego (MRI) w celu wykluczenia innych schorzeń, takich jak np. zmiany zwyrodnieniowe w stawie promieniowo-nadgarstkowym.

Istota i cel leczenia choroby de Quervaina

Leczenie jest dobierane indywidualnie w zależności od stopnia zaawansowania choroby. W pierwszej kolejności stosuje się leczenie zachowawcze. W zależności od reakcji na nie, można dokonać jego modyfikacji lub zastosować ingerencję chirurgiczną. Zasadniczymi celami są:  

• redukcja bólu i likwidacja stanu zapalnego,
• przywrócenie pełnej ruchomości kciuka i nadgarstka,
• zapobieganie nawrotom choroby poprzez modyfikację czynników ryzyka i fizjoterapię.

Leczenie zachowawcze

W początkowych stadiach choroby stosuje się metody nieinwazyjne, które mogą skutecznie złagodzić objawy:

• unieruchomienie kciuka i nadgarstka za pomocą ortezy,
• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), zarówno doustne, jak i miejscowe,
• iniekcje kortykosteroidów, które mogą znacząco zmniejszyć stan zapalny i ból,
• modyfikacja codziennych czynności w celu unikania przeciążenia nadgarstka.

Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi efektów po 4-6 tygodniach, rozważa się inne metody terapii.

Leczenie operacyjne

W przypadkach przewlekłego bólu i braku skuteczności terapii zachowawczej konieczna może być interwencja chirurgiczna. Zabieg polega na:

• nacięciu pochewki ścięgnistej, co uwalnia uciśnięte ścięgna,
• usunięciu zrostów i zwłóknień,
• zapewnieniu swobodnego ruchu ścięgien w kanale nadgarstka.

Operacja przeprowadzana jest w znieczuleniu miejscowym i trwa około 20-30 minut. Powrót do pełnej sprawności trwa zazwyczaj kilka tygodni.

Fizjoterapia

Rehabilitacja odgrywa kluczową rolę w procesie leczenia choroby de Quervaina. Obejmuje ona:

• ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie kciuka i nadgarstka,
• terapię manualną, poprawiającą mobilność stawów nadgarstka,
• zabiegi fizykalne, takie jak ultradźwięki czy laseroterapia, przyspieszające regenerację tkanek.

Fizjoterapia pomaga w przywróceniu pełnej funkcji ręki i zapobiega nawrotom choroby. Pomaga także w zmianie negatywnych nawyków ruchowych, jeśli one są przyczyną choroby.

Rokowania i powrót do sprawności

W większości przypadków rokowania są dobre:

• leczenie zachowawcze przynosi poprawę w ciągu kilku tygodni,
• operacja skutecznie eliminuje problem, a powrót do normalnej aktywności następuje po kilku miesiącach,
• wcześnie podjęte leczenie zmniejsza ryzyko przewlekłego bólu i ograniczenia ruchomości.

Możliwe komplikacje i powikłania

Powikłania po operacji są rzadkie. Mogą obejmować infekcje, bliznowacenie lub uszkodzenie drobnych nerwów czuciowych w okolicy nadgarstka. Wadliwie zdiagnozowana i nieprawidłowo lub późno leczona choroba de Quervaina może prowadzić do:

• przewlekłego bólu w przypadku uszkodzenia gałązki czuciowej nerwu promieniowego,
• zrostów i włóknienia ścięgien.

Podsumowanie

Choroba de Quervaina jest schorzeniem najczęściej przeciążeniowym, które prowadzi do bólu i ograniczenia funkcji kciuka. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie prawidłowego leczenia – zachowawczego i/lub operacyjnego – pozwalają na skuteczne pozbycie się dolegliwości i szybki powrót do pełnej sprawności. Profilaktyka, rehabilitacja z fizjoterapią oraz ergonomiczne podejście do codziennych czynności są kluczowe w zapobieganiu nawrotom tej choroby.